Khadija Arib: van Kamervoorzitter tot politieke paria

Khadija Arib: van Kamervoorzitter tot politieke paria

Er is al enige tijd behoorlijk wat commotie rondom oud-Kamervoorzitter Khadija Arib. Nadat er geruchten waren ontstaan over grensoverschrijdend gedrag, trad zij in 2021 af als Kamervoorzitter. Hoe zit dit nu eigenlijk allemaal?

Kamervoorzitterschap

Na een lange carrière in de politiek werd het voormalige PvdA-Kamerlid in 2016 benoemd tot Tweede Kamervoorzitter. In 2017 werd zij, als enige kandidaat, middels een plenair debat herkozen met 111 van de 122 geldige stemmen. (1) In 2021 stelde zij zich opnieuw kandidaat. Deze verkiezing verloor zij met 38 stemmen van Vera Bergkamp, die 74 stemmen kreeg. (2) Dit verlies zou grotendeels te wijten zijn aan alle kritiek die zij in deze periode had gekregen. 

Kritiek op functioneren

In 2021 publiceert RTL Nieuws een artikel waarin forse kritiek wordt geuit op Arib. Aan de hand van anonieme bronnen wordt de oud-Kamervoorzitter met de grond gelijk gemaakt. Oud-collega’s noemen haar ‘leugenachtig’, ‘achterbaks’ en ‘manipulatief’. Zowel oud-collega’s als oud-medewerkers zouden het vreselijk vinden om met haar te werken. Ze zou met meerdere Tweede Kamerleden, waaronder Alexander Pechtold, in de clinch liggen. In haar reactie op het artikel noemt Arib de beschuldigingen ‘feitelijke, inhoudelijke en procedurele onwaarheden’. Dit artikel zorgt ervoor dat er een einde komt aan haar tijdperk als publiekslieveling. (3)

Onderzoek grensoverschrijdend gedrag

NRC brengt in september 2022 een artikel uit waarin bekend wordt gemaakt dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar grensoverschrijdend gedrag door Arib. Dit onderzoek zou, onder leiding van Vera Bergkamp, naar aanleiding van twee anonieme brieven worden gestart. In deze brieven kwam naar voren dat Arib misbruik zou hebben gemaakt van haar macht en een onveilige werkomgeving zou hebben gecreëerd. (4) Naar aanleiding van het lopende onderzoek stapt Arib in oktober 2022 op als Kamerlid. Naar de Kamer gaan om afscheid te nemen zit er, na 24 jaar Kamerlid te zijn geweest, niet in. Ze is namelijk furieus en het zeer oneens met het externe onderzoek. Ze heeft het over ‘anonieme dolkstoten’ en ‘aanvallen op waardigheid’. Ze wil dan ook niet meewerken aan het onderzoek. (5) In november 2022 wordt het onderzoek tijdelijk gestopt. Dit naar aanleiding van kritiek die drie hoogleraren naar de Kamer stuurden. Het onderzoek zou zich niet enkel op Arib moeten focussen, maar ook op andere betrokkenen. Daarnaast zou er sprake zijn van een belangenverstrengeling door de Kamer. (6) Om het onderzoek toch voort te zetten worden in december 2022 drie wetenschappers benoemd om het onderzoek te leiden. Ook focust het onderzoek niet enkel meer op Arib, maar ook op toenmalige ambtenaren en het volledige presidium, dat bestaat uit de voorzitter en ondervoorzitters van de Tweede Kamer. (7)

Huidige stand van zaken

In Zomergasten geeft Arib aan dat ze nog steeds niet weet waar ze precies van beschuldigd wordt. Wat ze wel weet, is dat ze het onderzoek wil stoppen. In augustus van dit jaar kwam naar voren dat de Oud-Kamervoorzitter via een civiele procedure het onderzoek probeert te stoppen. Ook wil zij niet dat de uitkomsten van het onderzoek openbaar worden gemaakt. Dit alles bleek uit een brief van het presidium. Verder eist ze dat alle informatie met betrekking tot het onderzoek wordt vernietigd en dat de Tweede Kamer alle door haar geleden schade vergoedt.  Arib heeft niet enkel de Staat gedagvaard, maar ook onderzoeksbureau Hoffmann, Vera Bergkamp, griffier Geert-Jan Hamilton en drie opdrachtgevers. (8)  Wanneer deze rechtszaken beginnen, is nog niet duidelijk. 

Conclusie

Khadija Arib begon haar Kamervoorzitterschap als publieksfavoriet. Na het artikel van RTL Nieuws in 2021 waarin kritiek op haar functioneren werd geuit, gaat haar reputatie flink achteruit. Het vernietigende artikel van NRC over het lopende onderzoek zorgt er uiteindelijk voor dat er einde aan het tijdperk van Arib als politica komt. Nadat het onderzoek tijdelijk stil heeft gelegen, is het eind 2022 weer hervat. Of het publiek ooit alle informatie betreffende het onderzoek zal krijgen, is nog maar de vraag.  Met de lopende zaken van Arib tegen de Staat en verschillende individuen, zullen we Khadija Arib in ieder geval nog vaker in de media zien verschijnen. 

Bronnen

  1. ‘Khadija Arib herkozen als Tweede Kamervoorzitter’, Tweedekamer.nl, 29 maart 2017.

  2. ‘Vera Bergkamp nieuwe Kamervoorzitter’, Tweedekamer.nl, 7 april 2021. 

  3. S. Koole, ‘Verzet tegen nieuwe termijn voor Kamervoorzitter Arib: 'Ze is achterbaks'’, rtlnieuws.nl, 24 februari 2021.

  4.  L. Aharaouay & H. Logtenberg, ‘Onderzoek naar mogelijk grensoverschrijdend gedrag oud-Kamervoorzitter Arib’, nrc.nl, 28 september 2022.

  5. ‘Oud-Kamervoorzitter Arib (PvdA) vertrekt uit Tweede Kamer na 'aanvallen op waardigheid’’, nos.nl, 1 oktober 2022. 

  6. ‘Onderzoek oud-Kamervoorzitter Arib opgeschort na kritiek over aanpak’, nos.nl, 1 november 2022. 

  7. T. Tunali, ‘Drie wetenschappers benoemd om onderzoek-Arib te begeleiden’, nrc.nl, 21 december 2022. 

  8. L. Aharouay & H. Logtenburg, ‘Wat zijn de kansen van oud-Kamervoorzitter Khadija Arib bij de rechter? Staatsrechtgeleerden schatten die verschillend in’, nrc.nl, 29 augustus 2023.