Op 8 september 2025 stroomden sociale media vol met video’s van protestacties in Nepal. Wat begon als een vreedzame studentenmars, escaleerde in de loop van de dag. Beelden verschenen online van schietende politie, wegrennende demonstranten en ambulances met zwaailichten die door mensenmassa’s probeerden te manoeuvreren. Een dag later, op 9 september 2025, sloeg de chaos definitief toe. Regeringsgebouwen gingen in vlammen op, politici vluchtten per helikopter en de premier kondigde zijn ontslag aan.
Daarna viel het stil. Een nieuwe premier was gekozen. Wat is er gebeurd in Nepal? Nog belangrijker: waarom?
Het verleden
Om te begrijpen wat er in Nepal gebeurt, is het van belang te weten waar Nepal vandaan komt. Tot 1950 werd Nepals politiek grotendeels gekarakteriseerd door samenzweringen. Loyaliteit lag eerst bij de familie, daarna pas bij de koning. Nadat Engeland zich terugtrok uit India verloor ook de heersende Rana-familie hun grootste steun. Dit bood de oppositie de kans om zich te verenigen en een revolutie te beginnen.
Een akkoord werd gesloten zodat de koninklijke familie weer terug aan de macht kon komen en dat er een democratisch stelsel zou worden ingevoerd. Maar dit democratisch systeem werd snel weer afgeschaft wegens meningsverschillen tussen het kabinet en de koning. De falende economie en de toenemende druk van het volk dwong de koning om het democratisch proces te herstarten, maar met een paar veranderingen. Toch kreeg dit nieuwe systeem kritiek van alle kanten. Na een nationale campagne en de vorming van een interim kabinet werd uiteindelijk het huidige democratische systeem ingevoerd. Nepal kwam er niet ongedeerd uit, het land bleef kampen met een stagnerende economie en spanningen tussen etnische en religieuze groepen.
Na verschillende natuurrampen, revoluties en moorden werd in 2015 een nieuwe grondwet aangenomen. Nepal werd daarmee een federale democratische republiek. Deze rust was van korte duur. In 2017 moest de regering een buitenlands hulpprogramma ratificeren, ondanks sterke binnenlandse oppositie. Deze onvrede uitte zich weer in de verkiezingen van mei 2022. Hoewel de grootste partijen de meeste stemmen kregen, wees het succes van onafhankelijke kandidaten op de groeiende frustratie met de huidige politieke spelers.(1)
Nepal heeft dus nauwelijks rust gekend. Het land blijft worstelen met interne conflicten, verdeeldheid en politieke instabiliteit.
De druppel
Maar waarom braken er protesten uit?
Al langere tijd heerste er onvrede jegens de overheid vanwege corruptie.(2) Zo kocht de Nepalese nationale luchtvaartmaatschappij in 2017 twee Airbus jets. Vijf jaar later bleek uit onderzoek dat die aankoop de staat meer dan 10 miljoen dollar had gekost. Meerdere betrokken personen werden daarvoor veroordeeld. Eerder dit jaar kwam opnieuw een schandaal aan het licht. Een minister zou extra land hebben verkocht onder de marktprijs, wat een verlies voor de staat zou zijn.(3) Het wantrouwen is niet beperkt tot de politiek. Onlangs werd er een rechter verdacht van het aannemen van steekpenningen, wat het vertrouwen in het rechtssysteem ondermijnde.(4)
Daarnaast speelt de hoge werkloosheid onder jongeren een belangrijke rol in de groeiende onvrede. Volgens de Wereldbank is ongeveer 20% van de Nepalese jongeren werkloos, hoger dan het wereldwijde gemiddelde.(5) Ondanks economische groei vinden zowel laag- als hoogopgeleiden het moeilijk om een stabiele baan te bemachtigen. Steeds meer jongeren kiezen ervoor om elders werk te vinden, vooral in buurlanden met betere vooruitzichten.(6) Tegelijkertijd verschenen op sociale media beelden van kinderen van politici die openlijk pronken met hun luxe levensstijl. Dit staat in scherp contrast met de realiteit van de gemiddelde Nepalees, die moet rondkomen van zo’n €190 per maand.(7) Hun ongenoegen was onder andere online te zien onder de banier van #Nepobabies.
En toen kwam de druppel. Op 4 september kondigde de overheid aan dat 26 sociale mediaplatforms verboden waren. Volgens het hooggerechtshof moesten platforms zich binnen een week registreren bij het ministerie van Communicatie en Informatietechnologieën om actief te blijven in Nepal.(8) Omdat deze platforms zich niet aan de voorwaarden hielden, verbood de overheid hen op 4 september.(9) De registratieplicht was bedoeld om desinformatie en laster tegen te gaan. Maar voor veel Nepalezen was het niets meer dan censuur.
De gebeurtenissen
Deze opeenstapeling van factoren leidde ertoe dat op 8 september duizenden, vooral jonge Nepalezen, de straat op gingen. De demonstraties begonnen vreedzaam, maar escaleerden snel toen demonstranten politie barricades doorbraken. De politie reageerde met rubberen kogels, waterkanonnen en traangas om de menigte uiteen te drijven. Later die dag besloot de regering het verbod op de sociale mediaplatforms in te trekken. Maar het protest had al momentum gekregen en de demonstranten zouden het niet hier bij laten. De dag erna gingen de demonstraties verder. Gebouwen van politici en overheidsgebouwen werden in brand gestoken. De politie zette hun pogingen voort om de demonstraties in bedwang te houden en de orde te herstellen door middel van traangas, rubberen kogels en waterkanonnen. Veel politici namen ontslag vanwege de protesten. Uiteindelijk trad ook premier K.P. Oli af. In de nacht van 10 september stelde het leger een avondklok in. Hiermee keerde de rust terug en konden de onderhandelingen tussen de verschillende partijen beginnen.
Volgens officiële cijfers vielen er in totaal 74 doden en 2.113 gewonden.(10) Aangezien een groot deel van de demonstranten bestond uit jongeren, zijn veel van de gebeurtenissen gedocumenteerd en online te vinden.
Sushila Karki
Op 12 september werd Sushila Karki aangesteld als interim-premier door president Ram Chandra Poudel. Haar benoeming kwam tot stand via een proces dat begon op sociale media en eindigde in het presidentiële paleis. Op een populaire Discord-server met meer dan 10.000 Nepalese jongeren werd uitgebreid gediscussieerd over mogelijke kandidaten. Via peilingen en stem- en videogesprekken in Discord was het toegankelijk voor velen. Langzaamaan ontstond er een consensus over Karki als geschikte leider. Vergelijkbare discussies vonden ook plaats op andere platforms zoals Instagram en Facebook. Hoewel de bevolking het initiatief nam, kwam de uiteindelijke aanstelling via officiële kanalen. Na beraadslaging met jeugdprotestleiders en figuren uit het maatschappelijk middenveld kondigde de president Sushila Karki aan als interim-premier.(11)
Met 73 jaar is Sushila Karki de eerste vrouwelijke premier van Nepal. Ze behaalde in 1978 haar diploma rechten en werkte daarna als advocaat en docent rechten. In 2012 werd ze benoemd tot rechter in het hooggerechtshof. Daar veroordeelde ze een minister wegens corruptie en gaf het recht aan vrouwen om burgerschap door te geven aan hun kinderen. In 2016 werd ze benoemd tot Chief Justice (opperrechter) van Nepal. Tijdens haar korte ambtstermijn zette ze zich in voor vrouwenrechten en de strijd tegen corruptie.(12) Haar carrière kwam echter onder druk te staan toen ze het overheidsbesluit om J. Chand als politiechef aan te stellen vernietigde. De regering probeerde haar te schorsen, maar die poging werd ingetrokken, al werd ze wel vervangen. Niet lang daarna ging ze in juni met pensioen.
Haar benoeming tot interim-premier is te danken aan haar uitgesproken houding tegen corruptie en haar reputatie als integere en principiële leider in een land dat hunkert naar transparantie en hervorming.(13)
Wat nu?
Het nieuwe interim kabinet blijft tot maart 2026, wanneer vervroegde verkiezingen gepland staan. Maar in deze korte periode heeft Karki een enorme taak.
Als gevolg van de protesten raakten overheidsgebouwen zwaar beschadigd en voelde de bevolking zich onveilig op straat. Het herstellen van de openbare orde, het opschonen van de overheid en het aanpakken van corruptie staan hoog op de lijst. Ondanks deze uitdagingen is Karki gelijk aan de slag gegaan. Ze heeft inmiddels nieuwe ministers voor Energie, Financiën en Binnenlandse Zaken benoemd.(14) Daarnaast riep ze de bevolking op om mee te helpen met de wederopbouw van gebouwen en infrastructuur.(15) Langzaam maar zeker is Nepal aan het herstellen.
Conclusie
Dit protest is een gevolg geweest van het niet functioneren van het rechtssysteem en de diepgewortelde ongerechtigheid. Vooral bij het toepassen van de wet gaat het mis dankzij corrupte rechters en handhaving. Daarbij roept het protest vragen op: is het verbannen van vele sociale mediaplatforms in lijn met de vrijheid van expressie?; en is het optreden van de politie juist en volgens de regels geweest? Achteraf zijn er verschillende onderzoeken gestart naar het optreden van de politie, de gewelddadige demonstranten en het vrijlaten van gevangenen. Dit laat zien dat een land zonder goed rechtssysteem en blijvende ongelijkheid, een land is waar de normale bevolking geen vertrouwen heeft in een goed bestaan.(16)
Bronnen
(1). ‘Nepal. Encyclopedia Britannica.’, britannica.com.
(2). ‘Nepal risk report’, ganintegrity.com.
(3). ‘Nepal ex-PM faces graft charge over land deal with Indian yoga guru's firm’, reuters.com.
(4). ‘Judge who collected bribes in collusion with ex-CJ Rana summoned to Judicial Council’, en.nepalkhabar.com.
(5). ‘Unemployment, youth total (% of total labor force ages 15-24) (modeled ILO estimate)’, data.worldbank.org.
(6). ‘How economic inequality is driving youths abroad’, theannapurnaexpress.com.
(7). ‘What is the Average Salary in Nepal in 2025?’, kumarijob.com.
(8). ‘Nepal mandates registration of social media platforms following Supreme Court directive’, radionepalonline.com.
(9). ‘Nepal Gen Z protests amid social media ban, clashes kill 19: All to know’ aljazeera.com.
‘A social media ban, corruption and ‘Nepo Kids:’ What we know about the deadly protests that ousted Nepal’s leader’, edition.cnn.com.
(10). ‘2025 Nepalese Gen Z Protests’, britannica.com.
(11). ‘How Nepal’s enraged Gen Z turned Discord into a political arena’, kathmandupost.com.
(12). ‘Nepal's first woman PM: Who is Sushila Karki?’, dw.com.
(13). ‘Who is Sushila Karki, Nepal’s new 73-year-old interim prime minister?’, aljazeera.com.
(14). ‘Nepal's first woman PM: Who is Sushila Karki?’, dw.com.
(15). ‘Nepal’s Gen Z Cleans Streets With Brooms and Determination After Violent Protests’, thelogicalindian.com.
(16). ‘Nepal: New Transitional Justice Law a Flawed Step Forward’, amnesty.org.